دستگاه‌های موسیقی : آشنایی با انواع و کاربردها

دستگاه‌های موسیقی به عنوان ابزارهایی برای تولید صدا و موسیقی در بسیاری از سبک‌ها و موضوعات استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها از قدیمی‌ترین زمان‌های تاریخ بشر و تا امروز در بسیاری از جوامع و فرهنگ‌ها، جایگاه ویژه‌ای دارند. در این مقاله، با برخی از انواع دستگاه‌های موسیقی و کاربردهای آن‌ها آشنا می‌شویم.

انواع دستگاه‌های موسیقی

بعضی از انواع دستگاه های موسیقی به شکل خلاصه عبارتند از:

• ساز های زهی: کوبه، ترومپت، کرنت، فلوت، ساکسوفون و …
• ساز های زهی-چوبی: کلارینت، اوبوئه، فاگوت و …
• ساز های کیبوردی: پیانو، ارگ، سینتی سایزر و …
• ساز های ضربی: درامز، کونگا، بوق و …
• ساز های کشیدنی: ویولن، ویولا، سل، کمانچه و …
• ساز های ضربی-کششی: هارپ، گیتار، بانجو و …
• ساز های دستی: هارمونیکا، تمبورین، دف و …
• و همچنین بسیاری دیگر که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد.

سازهای زهی

سازهای زهی که از دستگاه‌های موسیقی هستند که برای صدا تولید کردن، هوا را از طریق یک لوله یا نی به داخل ساز هدایت می‌کنند. این سازها شامل کوبه، ترومپت، کرنت، فلوت، ساکسوفون و بسیاری دیگر هستند. هر یک از این سازها، به دلیل متفاوت بودن شکل، طول و قطر لوله یا نی، صدایی خاص و متمایز دارند. همچنین، نوع حرکت لب و دست در زمان نواختن، نوع صدایی که ساز تولید می‌کند، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای نمونه، کوبه با صدای تند و تیزش شاید بیشتر به سبک موسیقی بلوز یا جاز متمایل باشد، در حالی که ترومپت با صدایی شفاف و شدید، در موسیقی کلاسیک و سرخپوستی کاربرد فراوانی دارد.

سازهای زهی – چوبی

سازهای زهی و چوبی، از جمله انواع سازهای موسیقی هستند که با استفاده از جریان هوایی و تحریک لبه‌های ساز، صدا تولید می‌کنند. این سازها از دیدگاه ساختاری به دو دسته سازهای زهی و سازهای چوبی تقسیم می‌شوند.

سازهای زهی، به وسیله‌ی جریان هوا از داخل ساز به‌وجود می‌آیند. ساز زهی شامل سه بخش اصلی است: لوله، بازوی زبانه‌دار و زبانه‌ی ساز. هنگامی که نوازنده به ساز زهی نفس می‌کشد، جریان هوایی از لوله وارد ساز می‌شود. این جریان هوا باعث تحریک زبانه‌ی ساز می‌شود که صدای ساز تولید می‌کند. سازهای زهی شامل ساکسوفون، کلارینت، فلوت و ترومپت می‌شوند.

سازهای کیبوردی

سازهای کیبوردی، از جمله پرطرفدارترین سازهای موسیقی در دنیا هستند. این سازها با داشتن یک صفحه کیبورد، به نوازنده اجازه می‌دهند تا صدای ساز را تولید کند. این صفحه کیبورد، معمولاً شامل کلیدهای سفید و مشکی است که به ترتیب نت‌های سلفژیو دیگر می‌باشند. سازهای کیبوردی، در سبک‌های مختلف موسیقی، از جمله کلاسیک، پاپ، راک، جاز و بسیاری دیگر، استفاده می‌شوند.

پیانو، یکی از اصلی‌ترین سازهای کیبوردی است که برای تولید صدای ساز، از یک سری سیم‌های فلزی و مجموعه کوک‌های چوبی استفاده می‌کند. هر کلید پیانو، متصل به یک سیم فلزی است که با ضربه به کلید، سیم فلزی در حال لرزش قرار می‌گیرد و صدای ساز تولید می‌شود. پیانو به دلیل داشتن ظرفیت بالای دینامیکی و قابلیت بیان احساسات شناخته شده است.

سازهای ضربی

یکی از انواع سازهای موسیقی هستند که با تکان دادن و یا ضربه زدن به سطح ساز صدای موسیقی تولید می‌کنند. این سازها شامل یک یا چند پدال، دسته‌ها، بیضی‌ها، طبل، نقره و… هستند.

سازهای ضربی از دیدگاه ساختاری به دو دسته سازهای برگشتی و غیر برگشتی تقسیم می‌شوند. سازهای برگشتی مانند طبل و نقره، در آن قسمتی از ساز که تحریک می‌شود، صدای ضربه تولید می‌شود و سپس بازتاب می‌شود. در سازهای غیر برگشتی مانند پدال، دسته و بیضی، صدا با تکان دادن سطح ساز تولید می‌شود و بازتاب نمی‌شود.

سازهای کشیدنی

سازهای کشیدنی، یکی از انواع سازهای دستگاه‌های موسیقی هستند که با تولید صدای موسیقی از طریق کشیدن یک نوار (سیم) روی یک ساز، تولید می‌شوند. این سازها شامل یک یا چند سیم کششی، دسته و بعضی از انواعشان شامل میخک (Bridge) و پیچ تنظیم (Tuning Peg) می‌شوند.

سازهای ضربی-کششی

سازهایی هستند که برای تولید صدا از ضربه و یا کشیدن یک سیم یا نوار استفاده می‌کنند. این سازها، به طور کلی از دو بخش تشکیل شده‌اند، بخش ضربی که ممکن است به‌صورت گوشته (مثلاً در سازهای دایره‌ای مانند دایره‌زن و طبل) و یا چوبی (مانند کوبه‌ای مثل درام و آوازه) باشد، و بخش کششی که شامل سیم یا نوار می‌باشد.

این دسته از سازها شامل سازهای مختلفی مانند درام، کوبه‌ای، تمبک، طبل، ماراکاس، گلوکن‌ و … هستند.

ساز های دستی

سازهای دستی، سازهایی هستند که با استفاده از دست‌ها به ‌صورت مستقیم تولید صدا می‌کنند. این سازها از نظر ساختاری متنوع هستند و ممکن است شامل بخش‌هایی مانند بدنه ساز، گردنه، دسته و یا کلید باشند.

سازهای دستی در تمام جهان و در انواع موسیقی‌ها استفاده می‌شوند و در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان سازهای مردمی شناخته می‌شوند. همچنین این سازها برای اجرای قطعات سنتی و کلاسیک، نواختن آهنگ‌های پاپ و راک و یا تولید صداهای تجربی و الکترونیک نیز استفاده می‌شوند.

در نتیجه می‌توان گفت که موسیقی و دستگاه‌های موسیقی یکی از مهم‌ترین و پر طرفدارترین هنرهای جهان محسوب می‌شوند. از آنجایی که هر سازی دارای صدای منحصر به فرد و تمایز با سایر سازها است، به همین دلیل بسیاری از افراد به دنبال یادگیری و نواختن سازهای مختلف هستند. در مقاله بالا، به بررسی انواع سازهای موسیقی پرداخته شد که از سازهای کیبوردی، زهی، ضربی، کشیدنی، ضربی-کششی و دستی تشکیل شده‌اند. هر کدام از این دسته‌ها دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی هستند که متناسب با نیاز و سلیقه‌ی نوازنده و شنونده، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در نهایت، با توجه به تنوع گسترده این سازها، هر فرد می‌تواند با یادگیری و نواختن سازهای مختلف، تجربه‌ی لذت‌بخشی را در ساختن موسیقی داشته باشد.